Briar’ın (gül kökü) pipo yapımında kullanılmaya başlandığı ilk zamanlarda pipo şekilleri, diğer materyallerden yapılanlardan çok farklı değildi. Sonraları (1855 – 1860) pipo endüstrisi geliştikçe, pipo üreticileri briar’ın ne kadar esnek ve şekillendirilebilir bir materyal olduğunun farkına varmaya başladı. Bu önemli bir gelişmeydi çünkü ardından briar pipolar kendi karakteristiğini oluşturmaya başlayacak ve bu materyalden yapılmış pipolara olan talep gün geçtikçe artacaktı.

Briar pipolara artan ilgi ve talep, bugun tercih edilen pipo şekillerinin üreticiler tarafından dizayn edilmeye başlanmasını beraberinde getirdi. Bu yazımızda sizleri temel pipo şekilleri ve şekillerin önemli görünüşsel ve tarihsel özellikleriyle tanıştıracağız.

The Billiard (Bilardo)
Bu şeklin en popüler pipo şekillerinden birisi belki de en popüleri olduğunu söyleyebiliriz. Basitçe, uzun ve düz shank’in (pipo sapı) gövdeye 90 dereceye çok yakın açılı olması ile dikkat çeker. Aynı zamanda uzun bir mouthpiece (ağızlık) eklemesi vardır. Şekilleri değişebilir. Çok küçük ve çok büyük ölçülerde “billiard” şekilli pipo ile karşılaşılabilir.

Billiard’ın birden çok varyasyonu vardır. “ Liverpool” daha uzun shank’i (pipo sapı) ve nispeten kısa ve sivrileşen (taper) ağızlığı ile dikkat çeker. “Lovat”, “Liverpool”u andırır. ancak Ağızlık kısmı kısa ve sivri değil, daha kolay tutumlu saddle (eyer) tiptir. “Canadian” veya “Lumberman” şekillerinin shank kısmı ovaldir. Ağızlık kısmı kısadır ve sivrileşir. Taha uzun boylu billiard şekilleri de vardır. Bunlara “Toppers”, “Eiffel Tower”, “Chimneys” ve alt kısmı düz kesilmiş ve masaya konduğunda düz durabilen “Poker” örnek verileiblir.

Apple (Elma)
Neredeyse billiard kadar popülerdir. Çok basitçe, gövdesi elmayı andırır. Bu şeklin popülerliği 1920lerde artmış ve çeşitli varyasyonlarda üretimi yapılmıştır. Önceleri bu şeklin pipo sapları kare tercih edilmiş daha sonra geniş oval saplar ve saddle tip ağızlıklar kullanılarak da varyasyonları geliştirilmiştir.

Pot (Kap)
Nispeten modern görünüşlü ve 1920lerden sonra İngiliz pipo pazarı için geliştirilmiş bir pipo şeklidir. En temel özelliği tütün deliğinin duvarlarının billard’a kıyasla daha kalın ve dolayısıyla piponun biraz daha ağır olmasıdır.

Prince (Prens)
İsmini, 1920lerde Dük Windsor’ın (Wales Prens’i iken) en sevdiği şekil olmasından almıştır. Geniş ve yuvarlatılmış gövdesi ve hafif eğik sapı ile dikkat çeker. “Cognac” isminde brandy bardağına benzeyen farklı bir varyasyonu da vardır.

Dublin
Muhtemelen en eski pipo şeklidir. Külahı andırır ve şeklin kökeni direk olarak antik toprak pipolardır. İsminin neden Dublin olduğu ile ilgili tatminkar bir anlatıma rastlayamadık. Varyasyonları, “Zulu” (yuvarlak veya oval saplı) ve “Bell Dublin”dir.

Bulldog
Bulldog köpeğinin kafasını andırır. Elmas şekilli, (enine kesik çizgili) gövdesi ve sapı ile farklılaşır. Taper (sivri) veya saddle (eyer) tip ağızlıklar kullanılabilir. Bu şekilli pipolar 1900lerin başlarında popüler olmaya başlamıştır. “Chubbies” ve “Golfçü” piposu adı verilen daha kısa uzunluklu varyasyonları mevcuttur.

Bullcap (Boğa Kasketi)
Genellikle “Bulldog”dan daha ufak ve 1920lerden 1970lere kadar Büyük Britanya ve Avustralya’da çok popüler olmuş bir şekildir. Günümüzde el yapımı dışında çok fazla üretilmemektedir. “Pear” isminde varyasyonunu vardır. Ters armutu andırdığı için bu isim verilmiştir.

Bents (Kıvrık / Eğik Saplı Pipolar)
Bent pipolar, 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başlarında çok popülerdi ancak 1919′dan 1940′a kadar popülerliği oldukça azaldı. 1960larda tekrardan tercih edilmeye başlandı. Günümüzde de, hem tam hem de yarı kıvrık pipoların 100 yıl önceki gibi popüler olduğunu söyleyebiliriz. Genellikle, ağızda asılı gibi durması ve dişi / damağı az yorması sebebiyle tercih edilmektedir.
Kıvrık pipoları yukarıda bahsettiğimiz tüm şekillerde bulabilirsiniz. Neredeyse tüm şekillerin aynı zamanda kıvrık olarak üretilmesi mümkün, ancak farklı isimlendiriliyor. Örneğin kıvrık “bulldog” şekilli pipolara “Rhodesian” denilmektedir.

Calabash (Kalabaş)
Üretimi en çok işçilik gerektiren pipolardır. Dolayısıyla fiyatları da yüksektir. Tütün delikleri iki parçadan oluşur. Esas büyük deliğe tam oturan, porselen veya lületaşı malzemelerinden yapılmış ikinci bir tütün kasesi bulunur. Tütün kasesinin altında kalan kısım da, “air chamber” (hava odası) olarak adlandırılır. Hava odası, daha farklı bir içim için dumanın yumuşamasına, soğumasına ve kurumasına yardımcı olur. Orijinal calabash pipoların gövdeleri genellikle “Mohagony” adı verilen bir ağaçtan yapılır ve gövde aşağıya doğru incelir.
“Calabash” şeklinde briar’dan yapılmış pipolar da vardır, ancak üretim tekniklerinin sınırlaması nedeniyle bu tip pipolarda “hava odası” yapımı mümkün değildir. Sadece dış görünüşleri sebebiyle “calabash” olarak adlandırılır. Bu nedenle içimi diğer briar pipolara benzer.

Mouthpieces (Ağızlıklar)

Piponun en önemli parçası olarak gözükmeyebilir ama ağızda duran parçadır ve rahat durması içim keyfi açısından son derece önemlidir. Ağzınızın yapısına uyumsuz olması (çok ince, kalın, geniş veya dar olması) en pahalı pipoyu kullanıyor ve en sevdiğiniz tütünü içiyor dahi olsanız içim keyfinizi kolaylıkla kaçırabilir.
Genellikle “vulkanit” materyalinden (pişirilmiş plastik) yapılmaktadır. Ancak son

zamanlarda üreticiler, daha yüksek fiyatlı modellerinde daha parlak, “dikkat çekici” ve eskidiğinde de parlaklığını koruyabilen görünüşleri nedeniyle “akrilik” veya “lucite” materyalini de kullanmaktadır. Olumsuz yönü, daha sert olduğu için dişleri nispeten daha fazla acıtmasıdır. Dolayısıyla bazı pipocular yalnızca vulkaniti tercih eder.

Temel olarak 2 tip ağızlık vardır. Taper (sivri) ve saddle (eyer). Saddle, yapısı itibariyle ağzı daha az yorar ve ağızda tutumu çoğu pipocuya daha kolay gelmektedir.